1350 سال تا 1250 سال پیش از هجرت = سال 1 تا 100 ایرانی (728- 628 پیش از میلاد) (سده ماد)
در این دوره از تاریخ دولت دیگری در ایران بوجود می آید و با ایلام دو دولت هریک بخشهایی از ایران را اداره میکردند و آن دولت ماد بود. چشمگیرترین رخداد این دوره نابود کردن دولت ستمگر و ویرانگر آشور بود.
دولت ماد 1350 سال پیش از هجرت پیامبر اسلام تشکیل شد و 179 سال بر ایران فرمانروایی کرد. مادها آریایی و خویشاوند دیگر تیره های ایرانی مانند پارس ها و پارت ها بودند. در آغاز مادها هم مانند دیگر تیره های ایرانی بصورت قبیله ای و نامتحد زندگی میکردند اما یورشهای پیاپی و کشت و کشتار آشور مادها را متحد ساخت تا نخستین دولت شاهنشاهی را در ایران بپا سازند.
آشور به قدرتی ویرانگر تبدیل شده بود که هیچ کشور همسایه را یارای پایداری در برابر آن نبود. هنگامی که شاهنشاهی ماد تاسیس شد در جنوب آشور کشور کلده جای سومر و اکد را گرفته بود. مادها برای ایستادگی در برابر آشور متحد شدند و رهبران قبایل مردی بنام دیاکوDiako را 1349 سال پیش از هجرت به پادشاهی ماد برگزیدند. دیاکو پیشتر هم شورشهایی را بر علیه آشور ترتیب داده بود و آشور او را به تبعید فرستاده بود. پیداست او شخصیتی مطرح بوده که او را به پادشاهی برگزیده اند.
دیاکو هگمتان یا همدان امروز را پایتخت قرار داد و با ایجاد قوانین و دیوانسالاری نخستین دولت آریایی تبار را در سال یک ایرانی یا 1350 سال پیش از هجرت در ایران تشکیل داد. او به دور همدان هفت دیوار تو در تو کشید که بین هر دیواری باغ و بوستان بود و بدین ترتیب شهری بزرگ پایتخت ایران شد.
در همین زمان اقوامی بنام کیمری که در شمال ارس و قفقاز میزیستند و ایرانی نژاد و ایرانی زبان بودند به کمک مادها شتافته و با آشور درگیر جنگ شدند. اگرچه این اتحاد آشور را ناتوان ساخت اما شکست هایی که پس از آن مادها تحمل کردند نشانگر آن است که آشور هنوز نیرومند بوده است. پایتخت آشور بزرگترین شهر جهان آنروز بود.
دیاکو 53 سال پادشاهی کرد. با درگذشت او پسرش فرورتیش Farvartishجانشین او شد. فرورتیش تیره های دیگر ایران از آذرآبادگان (آذربایجان) تا اسپهان(اصفهان) و ری را تحت فرمانبری دولت مرکزی درآورد. او 22 سال پادشاه بود و سرانجام در جنگی با دولت آشور کشته شد و پسرش خشتریتا Khashtarita شاه شد که 28 سال قدرت را در دست داشت.
اتحاد ایرانیان در زمان مادها بزرگترین رخداد برای ایران بود. پیش از آن ایرانیان بصورت دولت های کوچک بودند که بسادگی از دولت های نیرومندی چون آشور شکست میخوردند. اتحاد اما دولتی را بوجود آورد که یکی از بانیان براندازی دولت آشور بود.
وضعیت جهان در این دوره
از سرزمین های پیرامونی ایران کم و بیش در سده پیش گفتیم. شکست مصر از آشور از رخدادهای مهم این دوره است که مصر را زیر فرمان آشوریان قرار داد اما بار دیگر مصریان استقلال یافتند.
در ایتالیا دولت شهر های اتروریا شکل گرفته بودند و به تجارت با مصر و یونان میپرداختند. Etruria تا جنوب ایتالیا و سیسیل پیش رفته بود.
در آتن فلسفه پیشرفت میکرد و فیلسوفانی همچون تالس در این سده میزیستند. سولون قانونگذار و سیاستمدار یونانی هم در این زمان میزیست.
کارتاژ در تونس امروزی قدرت یافته بود. این پادشاهی شمال افریقا و بخش هایی از اسپانیا را در بر میگرفت. در مراکش بربرها Berber کشور کوچکی تشکیل داده بودند.
در کره فرهنگ Songguk-ri در همین سده در حال شکل گرفتن بود. در سال 1282 پاه پادشاهی ژاپن بنیانگذاری شد.
در مکزیک و گواتمالا که هنوز کشف نشده بودند تمدن مایا در حال شکل گرفتن بود.
شخصیت های مهم این سده
